Hoe je opkomt voor jezelf met respect voor de ander
Gepubliceerd op 14 oktober 2011 door Petra van Reek
Voorafgaand aan een assertiviteitstraining vraag ik mensen altijd wat ze willen leren in de training. De meesten geven aan dat ze beter voor zichzelf willen opkomen. Ze laten over hun grenzen gaan, durven hun mening niet te geven in een groep of vinden van zichzelf dat ze te secundair reageren. Ze willen zich assertiever gedragen. Maar wat is dat eigenlijk, assertief gedrag?
Wikipedia formuleert het als volgt:
“Als je assertief adequaat reageert dan kom je op voor je eigen mening, rechten en standpunten zonder je gesprekspartners agressief te benaderen zodat zij in hun waarde blijven.”
Het is dus de middenweg weten te vinden tussen subassertief en agressief gedrag. Als voorbeelden van assertief gedrag noemt Wikipedia onder meer: kritiek durven uiten, duidelijk formuleren van eigen wensen, voor jezelf spreken in plaats van zeggen wat de ander wil horen, emoties durven uiten, complimenten kunnen geven en ontvangen en verzoeken kunnen weigeren.
Assertiviteit gaat dus verder dan nee zeggen. Het gaat om opkomen voor jezelf met respect voor de ander. Om op te kunnen komen voor jezelf is het belangrijk dat je weet wat je voelt en wat je werkelijk wilt. Pas dan kun je opkomen voor jezelf. Maar om dit op assertieve wijze te kunnen doen is het ook belangrijk dat je rekening houdt met de gevoelens en wensen van de ander.
Hoe doe je dit? Als je bijvoorbeeld iemand op een assertieve manier wilt aanspreken op zijn of haar gedrag kun je het best de ik-boodschap gebruiken. Deze is heel effectief omdat je bij je eigen gevoel blijft (vandaar ook deze naam), het gedrag van de ander niet veroordeelt en je heel duidelijk bent over je wensen.
De ik-boodschap kent vier stappen. Ik zal ze illustreren aan de hand van een concreet voorbeeld. Stel, je wilt een collega aanspreken op het niet nakomen van gemaakte afspraken rond project X.
Stap 1: benoem je eigen gevoel
En zwak dit vooral niet af! Zeg dus niet dat je ‘een beetje teleurgesteld bent’ als je in werkelijkheid heel erg teleurgesteld bent. Overdrijven hoeft ook niet. Wees gewoon eerlijk en duidelijk over hoe je je voelt. In dit voorbeeld zou het kunnen zijn: “Ik ben boos en teleurgesteld.” Niemand kan zeggen dat het niet zo is, want het is jouw gevoel.
Stap 2: benoem het feitelijke gedrag van de ander waar je je aan stoort
Dit vinden mensen nog wel eens lastig omdat ze geneigd zijn een oordeel te geven over het gedrag van de ander. Grote kans dat de ander dan boos wordt en met je in discussie gaat of niet meer naar je luistert. Denk aan Wilders met zijn: “Doe eens normaal man.” Waarop Rutte reageerde met: “Doe zelf eens normaal man!” In het door mij gebruikte voorbeeld zou je kunnen zeggen: “Ik ben boos en teleurgesteld omdat je nu voor de tweede keer je afspraak niet nakomt. Jij zou mij vandaag informeren over de stand van zaken rond project X en dat heb je niet gedaan.”
Stap 3: benoem het gevolg van dat gedrag
Hier herhaal je niet je gevoel, maar benoem je de consequenties van het gedrag van de ander. Bijvoorbeeld: “Doordat jij me vandaag niet hebt geïnformeerd over de stand van zaken rond project X kon ik niet verder met mijn werk en moest ik mijn hele weekplanning omgooien. Ik merk ook dat ik het vertrouwen in onze samenwerking begin te verliezen.” Door deze gevolgen te benoemen begrijpt de ander beter waarom je boos en teleurgesteld bent en waarom het belangrijk is een volgende keer meer rekening met je te houden. Maar dan moet je stap 4 niet vergeten.
Stap 4: spreek een duidelijk verzoek uit naar de ander
Vraag bijvoorbeeld: “Wil je je volgende keer alsjeblieft houden aan de afspraken die we gemaakt hebben?” En geef de ander de kans om te reageren. Wellicht heeft de ander een goede reden om de gemaakte afspraken (weer) niet na te komen. Luister naar de ander, vat het verhaal eventueel samen en vraag door als dat nodig is. Zo voelt de ander zich ook gehoord en heb je meer kans samen tot een oplossing te komen (in dit voorbeeld: werkbare afspraken voor beide partijen) dan als je gaat drammen (= agressief) of alles maar inslikt (= subassertief).
Misschien klinkt het allemaal logisch en simpel, maar de praktijk leert dat het vaak best lastig is om op assertieve wijze feedback te geven. In het begin voelt het misschien ook nog wat onnatuurlijk. Begin daarom met ik-boodschappen die niet zo veel lading hebben. Bouw het langzaam op en realiseer je dat alle begin moeilijk is. Succes!
© Petra van Reek | IK-werk
Ik ben benieuwd naar je reactie!
Welke tips in dit artikel zijn nuttig voor je zijn en waar wil je meer over weten? Klik op 'Plaats reactie' om te reageren.Reacties
Goede tips en duidelijke stappen. Hier nog een kleine aanvulling die mij geholpen heeft om <a href="http://www.terborgh.com/Blog/wees-assertief-en-kom-op-voor-je-eigen-mening">assertiever</a> te reageren.
Geplaatst op 09-01-2013 23:29
Deel opties
Warning: sizeof(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /var/www/vhosts/ikwerkcoaching.nl/httpdocs/scripts/pages/blogItem.php on line 47
Plaats een reactie:
"Ik leer hardwerkende professionals hoe ze met meer ontspanning, energie en plezier kunnen (samen)werken en (hr-)managers hoe zij kunnen bijdragen aan de bevlogenheid en duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers." 
